Zawartość wielkanocnego koszyka ma głęboką symbolikę i jest ściśle związana z tradycją nadchodzących świąt. Jajko to symbol odradzającego się życia, sól - oczyszczenia i prawdy, a wędlina - dostatku. Święconka powinna składać się z siedmiu elementów. A zatem co jeszcze powinno trafić do świątecznego koszyczka?
Tradycja święcenia pokarmów
Wielkanoc to najważniejsze święto chrześcijan czas radości, odrodzenia życia i nadziei. Niesie ze sobą szereg symboli i zwyczajów, które towarzyszą nam od stuleci. Jednym z ważniejszych jest święcenie pokarmów w Wielką Sobotę. Tradycja ta sięga VIII wieku, ale zwyczaj ten dotarł do Polski znacznie później, bo dopiero w XIV wieku.
Początkowo tradycja święcenia pokarmów znacznie różniła się od współczesnej. Zwyczaj obchodzony był bowiem w domach i dworkach szlacheckich, ponieważ poświęcone musiało być wszystko, co miało znaleźć się na świątecznym stole. Święcono szynkę, kiełbasę, słoninę, całe prosięta, sery, jaja, chleb, ciasta, ryby, miód, ale także wino i liczne dodatki.
Dziś zwyczaje uległy zmianie. Przede wszystkim liczba święconych potraw nie jest tak duża, a obrzęd został przeniesiony do kościoła. Zawartość wielkanocnego koszyka może się nieznacznie różnić w zależności od regionu. Warto pamiętać, że potrawy nie są przypadkowe i każda z nich ma symboliczne znaczenie.
Co włożyć do wielkanocnego koszyczka?
W tradycyjnym wielkanocnym koszyczku nie może zabraknąć:
baranka, który jest symbolem Chrystusa Zmartwychwstałego. Uosabia triumf życia nad śmiercią, przezwyciężenie zła i odkupienie grzeszników. Zwyczaj święcenia baranka sięga VII wieku. Figurka baranka bardzo często jest wypiekana z ciasta lub wykonana z lukru. Niegdyś wierzono, że włożona do wielkanocnego koszyczka uchroni przed klęskami i zagwarantuje przychylność przyrody;
jajek będących symbolem odradzającego się życia, zmartwychwstania i zwycięstwa nad śmiercią. Jajka to również oznaka płodności. Wierzono, że dzielenie się jajkiem umacniania więzi rodzinne i korzystnie wpływa na relacje między najbliższymi. Z czasem oprócz zwykłych jajek w koszyczkach zaczęły pojawiać się pisanki. Ich malowanie wywodzi się z pogańskiego święta Jare, które rozpoczyna wiosnę. Pierwsze pisanki były zdobione za pomocą gorącego wosku;
chleba, który w tradycji chrześcijańskiej symbolizuje Ciało Chrystusa, a we wszystkich kulturach jest pokarmem niezbędnym do życia. Chleb jest również symbolem godności człowieka. Włożony do koszyczka ma gwarantować dobrobyt i pomyślność;
soli, która chroni przed zepsuciem i symbolizuje oczyszczenie i prawdę. Dawniej wierzono, że posiada ona moc odstraszania złych mocy i sił nieczystych. Chrześcijanie natomiast są „solą ziemi”;
chrzanu symbolizującego siłę fizyczną i witalność. Chrzan to także symbol pokonania goryczy męki Zbawiciela. Umieszczony w koszyczku ma zapewnić zdrowie i sprawność. Ma także wspomagać skuteczność innych święconych pokarmów;
wędliny oznaczającej dobrobyt i zamożność rodziny. Ma ona zagwarantować zdrowie i dostatek całej rodzinie. Do wielkanocnego koszyczka wkłada się głównie wyroby wieprzowe - kawałek szynki lub kiełbasy (często własnego wyrobu);
wielkanocnej baby, która symbolizuje umiejętności, powodzenia i dostatku. Co ważne, musi być własnoręcznie przygotowana.
Czasem elementem święconki jest także:
naczynie z wodą, która jest symbolem Ducha Świętego;
ser ma zapewnić harmonię i zgodę między człowiekiem a siłami przyrody. Jest symbolem związku człowieka z przyrodą. Ma zapewnić rozwój stada zwierząt domowych;
zajączek będący symbolem wiosny i odradzającej się przyrody. Podobno śpi z otwartymi oczami i to on miał pierwszy zobaczyć Zmartwychwstałego Chrystusa.
Sam koszyczek zwykle jest wiklinowy, wyścielony białą serwetką i przyozdobiony gałązkami bukszpanu, będącego symbolem nadziei na zmartwychwstanie. Święconka powinna składać się z siedmiu elementów. Wedle tradycji - to zapewni nam szczęście i dostatek.
Czasem elementem święconki jest także:
