Choć w dzisiejszych czasach postać Świętego Mikołaja została całkowicie skomercjalizowana, i "Świętych Mikołajów" mamy bez liku, używanych do przeróżnych reklamowych celów, to jednak tradycja ta wywodzi się z chrześcijaństwa i ma pierwowzór w historycznej postaci.
Jest nią Święty Mikołaj Cudotwórca, biskup Miry w dzisiejszej Turcji, żyjący w latach około 270-350. Święty Mikołaj w szczególny sposób czczony jest w kościele prawosławnym, ale kościół katolicki również uznaje go za osobę świętą.
Święty Mikołaj po rodzicach odziedziczył spory majątek, jednak zamiast wybrać dostatni i wygodny żywot, poświęcił swoje bogactwo biednym, żyjąc skromnie, pobożnie i miłosiernie. Zasłynął też cudami ratując miasto od głodu, żeglarzy od katastrofy morskiej, a nawet wskrzesił trzech zabitych młodzieńców. Dlatego też entuzjastycznie został wybrany na biskupa przez mieszkańców Miry.
Święty Mikołaj zmarł 6 grudnia i właśnie w tym dniu wspomina się go w kościołach katolickim i prawosławnym. Jego relikwie spoczywają w Bazylice Św. Mikołaja w Bari (południowe Włochy).
Obecna komercyjna tradycja Świętego Mikołaja przybyła do nas z USA i innych krajów anglojęzycznych. Pierwszy oficjalny wizerunek Świętego Mikołaja jako brodatego, tęgiego staruszka w czerwonych szatach przedstawiła firma Coca-Cola około 1930 roku.
Ale i w innych krajach pojawia się postać dobrotliwego staruszka rozdającego prezenty grzecznym dzieciom właśnie w okolicach Bożego Narodzenia, nawiązującego do postaci amerykańskiego Świętego Mikołaja. W Rosji jest to Dziadek Mróz, w Chinach Staruszek Bożonarodzeniowy, w krajach bizantyjskich Święty Bazyli, a nawet w Polsce, na Kaszubach istnieje tradycja regionalnego Świętego Mikołaja, tzw. Gwiazdora.
