Wartości odżywcze

Owoce jarzębiny zawierają sporo cukrów (głównie fruktozy). Dostarczają także karotenoidów, kwasów organicznych, składników mineralnych (potasu, sodu, magnezu, miedzi) i pektyn. Ich największą zaletą jest jednak zawartość beta-karotenu i duża dawka witaminy C (35-45mg w 100 g, czyli mniej więcej tyle, co w owocach cytrusowych). Witaminy te są silnymi przeciwutleniaczami - neutralizują wolne rodniki, a tym samym opóźniają procesy starzenia i chronią przed nowotworami. Owoce jarzębiny są także jednym z głównych źródeł witaminy P. Zawartość witamin, kwasów organicznych i cukrów jest zróżnicowana w zależności od miejsca wzrostu rośliny i stopnia dojrzałości owoców.

Uwaga na kwas parasorbinowy!

Owoce jarzębiny zawierają toksyczny kwas parasorbinowy, który może wywołać nudności, wymioty, biegunkę, a nawet uszkodzenie wewnętrzne narządów układu moczowego. Nie należy więc jeść surowej jarzębiny. Kwas ten ulega rozkładowi pod wpływem wysokiej temperatury, ale także po przemrożeniu. Dlatego owoce jarzębiny najlepiej zbierać po pierwszych przymrozkach.

Właściwości lecznicze

Lecznicze właściwości posiadają zarówno kwiaty, jak i owoce jarzębiny. Kwiaty zbiera się na początku kwitnienia i suszy całe baldachimy, a dopiero później ociera się je z szypułek. Wysuszone powinny zachować białą barwę. Kwiaty jarzębiny są źródłem karotenoidów, antocyjanów, kwasów organicznych. Wykazują działanie moczopędne i łagodnie rozwalniające. Dlatego mogą być stosowane u dzieci w leczeniu zaparć. Owoce mają natomiast bardziej wszechstronne zastosowanie:

działają moczopędnie;
dezynfekują drogi moczowe;
wykazują właściwości przeciwzapalne na błony śluzowe jelit i żołądka;
łagodzą podrażnienia wątroby;
są pomocne w leczeniu sezonowych przeziębień.
Owoce jarzębiny wchodzą w skład wielu mieszanek ziołowych (o działaniu moczopędnym, przeciwzapalnym). Można je stosować pomocniczo w zaburzeniach jelitowych (zaparciach, wzdęciach), dolegliwościach nerek i pęcherza. Owoce są także składnikiem preparatów wzmacniających i witaminowych, stosowanych przy zakażeniach bakteryjnych, grypie i przeziębieniu. Wysuszone kwiaty jarzębiny mają działanie podobne do owoców. Przeciwwskazaniem do spożywania jarzębiny jest:
ciężkie choroby nerek;
ciąża;
ostre stany zapalne przewodu pokarmowego.

Jarzębinowe przetwory

Z jarzębiny możemy przygotować smaczne przetwory. Owoce nadają się na:

dżemy;
konfitury;
musy;
soki i syropy;
nalewki i likiery.
Dżemy można przygotowywać z samej jarzębiny lub łączyć ją z innymi owocami np. z jabłkami. Podobnie musy - świetnie smakują z dodatkiem dyni lub marchwi. Owoce jarzębiny nadają się także do suszenia. Można wówczas sporządzać napary przeciw infekcjom. Jeśli przed suszeniem owoce zostaną zblanszowane, można je później wykorzystać do przygotowania kisieli lub kompotów. Co ważne, suszone w pełni zachowują swoje wartości odżywcze, warto więc zrobić zapasy :) Należy pamiętać, że świeże owoce należy przemrozić - 1-2 dni przetrzymać w zamrażalniku lub zbierać dopiero po przymrozkach. W ten prosty sposób pozbawimy owoce goryczy. Owoce należy zbierać z drzew rosnących z dala od ruchliwych ulic i terenów przemysłowych.