Puste miejsce przy stole
Tradycja nakazuje, aby przy wigilijny stole zostawić wolne miejsce i przygotować dodatkowe nakrycie. Dawniej miejsce to przeznaczone było dla bliskich, którzy odeszli. Wierzono bowiem, że w wigilijny wieczór zjawiają się dusze zmarłych, przybierając postać wędrowców. Dziś puste miejsce przeznaczone jest dla niespodziewanego gościa.
Choinka - zielony symbol świąt
Pierwotnie choinka była związana z pogańską tradycją ludową odwołującą się do kultu wiecznie zielonego drzewa. Swoje początki ma w Alzacji, gdzie dekorowano ją jabłkami i papierowymi ozdobami. Do Polski bożonarodzeniowe drzewka przywędrowały na przełomie XVIII i XIX wieku. Dawniej w wigilijny ranek gospodarz wychodził do lasu po drzewko lub zielone gałązki. Ta kradzież była swego rodzaju obrzędem. Las traktowany był jako „inny świat”, a wyniesiona choinka miała przynieść szczęście i powodzenie. Od wieków zielone gałęzie są symbolem życia i nadziei. Ozdoby choinkowe również mają swoją symbolikę, osadzoną w tradycji ludowej:
Jemioła - na szczęście!
Wierzono, że jemioła powieszona nad drzwiami gwarantuje pokój, miłość i szczęście domowi. Tradycja nakazuje, aby gałązkę jemioły powiesić także nad wigilijnym stołem, najpóźniej przed pojawieniem się pierwszej gwiazdki. Wigilijną jemiołę należy przechowywać cały rok, aż do następnych świąt, by działała jej magiczna moc.
Zwyczaj całowania się pod jemiołą przywędrował do nas z Anglii. Owoce jemioły traktowano jako symbol płodności. Po każdym pocałunku mężczyzna zrywał jeden owoc. Wierzono, że ten, który zerwie ostatni otrzyma dar płodności.
Sianko pod obrusem
Zwyczaj wkładania siana pod obrus wywodzi się z tradycji pogańskich i ówczesnego święta agrarnego (święta urodzajów). W ten symboliczny sposób proszono bogów o pomyślne plony w nadchodzącym roku. Obecnie sianko symbolizuje stajenkę, w której urodził się Jezus.
Pierwsza gwiazdka na niebie
Zgodnie z tradycją wieczerza wigilijna rozpoczyna się wraz z pojawieniem się na niebie pierwszej gwiazdy, symbolizującej Gwiazdę Betlejemską, która wskazywała drogę Trzem Królom do stajenki. Jest to zwyczaj głęboko zakorzeniony w polskiej kulturze.
Dzielenie się opłatkiem
Opłatek jest symbolem pojednania i jedności chrześcijańskiej. Łamanie się opłatkiem wywodzi się ze starochrześcijańskich obrządków składania chleba ofiarnego na ołtarzach. Dziś łamiąc się opłatkiem wszyscy obecni składają sobie życzenia i wybaczają krzywdy i urazy. Według obyczaju, kto przełamał się opłatkiem podczas wigilijnej wieczerzy, przez następny rok nie zazna niedostatku i będzie mieć wystarczająco dużo chleba, by móc dzielić go z innymi.
Wigilijne przesądy
Wigilijne przesądy swoje korzenie mają w pogańskich wierzeniach i obyczajach. Wiele z nich przetrwało do dnia dzisiejszego:
bo przecież „jaka Wigilia, taki cały rok!”
